20 december 2022 is een datum die voor de radiosector superbelangrijk is. Dan doet het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB) uitspraak in de beroepszaak die door Talpa Network, RadioCorp en FD Mediagroep is aangespannen.

Dit naar aanleiding van de uitspraak van de Rotterdamse Rechtbank van 20 juli 2022 om de eerdere driejarige verlenging van de frequentielicenties van de bestaande radiostations te vernietigen en de minister te gelasten een herverdeling van radiofrequenties te organiseren per 1 september 2023.

CBB gaat zelf uitzenden

De uitspraak zou eerst op 13 december plaats vinden, maar zal dus met een week vertraging met een heuse videostream om 13:00 uur voor iedereen volgbaar zijn. Ondertussen wacht de mediasector ook gespannen af wat de ACM zal oordelen over de overname van Talpa Network door RTL Group (en het voornemen Talpa Network daarna samen te voegen met RTL Nederland). Dat is afwachten geblazen; ik schreef er eerder een column over.

Als de herverdeling van radiofrequenties doorgaat via een veiling, zijn de contouren inmiddels duidelijk geworden. Ze zijn ook duidelijk mocht het CBB een herverdeling per 1 september 2025 gelasten, al zal dan vast een uitgebreid lobbycircuit starten. Alleen nieuws en Nederlandstalig blijven als geclausuleerde kavels waarbij men met geld en niet op content moet bieden aangezien men simpelweg de voorwaarde meekrijgt de helft van de programmering uit nieuws, respectievelijk Nederlandstalig moet laten bestaan.

Radio Veronica?

In feite is de toekomst van alle radiostations ongewis. In de publieke opinie wordt gesteld dat de toekomst van Radio Veronica op het spel staat, omdat de eigendomsmogelijkheid van vier landelijke frequentienetwerken wordt ingeperkt naar drie. Radio Veronica is dan de minst scorende. Maar het is een veiling. Oftewel alles is mogelijk en op voorhand conclusies trekken, is weinig zinnig. Bovendien is het huidige kavel waar Radio Veronica op uitzendt geclausuleerd en deze wordt ongeclausuleerd en het is allemaal niet gezegd dat dan dit merk helemaal wordt weggedaan.

Juridische combinaties

De radiosector is uitermate inventief om interessante (juridische) combinaties te leggen. Zo bestaan Qmusic Limburg en Qmusic Non Stop. Deze regionale zenders zijn niet van DPG Media, de eigenaar van Qmusic. Deze zender wordt wel geproduceerd door Qmusic. Qmusic/DPGMedia bezitten 25 procent van de BV die de frequenties hiervan in handen heeft. Officieel mag een landelijke zender immers geen regionale zenders bezitten.

Het CBB heeft dat uiteindelijk goedgekeurd in uitspraken, want het gaat er dan niet om of er een productie-overeenkomst is maar of zoals gesteld is in de uitsspraak de ongeoorloofde verbondenheid besloten moet liggen in de voorhanden zijnde stukken, feiten en omstandigheden. En dat dan weer als een partij in belangrijke mate kan bepalen of aanmerkelijke invloed heeft op de inhoud van dat beleid om als een partij te worden beschouwd.

In Nederland is de overheid kampioen om regels – al dan niet doelbewust – vaag te formuleren. En dus kan Qmusic zijn merk gewoon regionaal laten doen gelden; en ook Radio 10 doet dat met Radio 10 Brabant. In plaats van duidelijke verboden om landelijke merken regionaal te mogen gebruiken en simpelweg een harde 0 procent-limiet als deelneming in andere partijen vast te leggen is dit in het midden gelaten en dus kan het (met de zegen van het CBB).

De loophole in de regels

Daarom de volgende theorie. Bij de verdeling is nergens vastgelegd dat landelijke partijen geen deelnemingen in elkaar mogen hebben als hun invloed beperkt is. Ook is nergens vastgelegd dat productie-overeenkomsten niet mogen tussen radiopartijen net zoals het toegestaan is dat de reclameverkoop gezamenlijk geschiedt.

En zie daar de loophole. Als de overname van Talpa Network door RTL Group doorgaat, verkrijgt Talpa Holding 30 procent van RTL Nederland. De zeggenschap van Talpa Holding (de holdingmaatschappij van John de Mol dus) is daarmee beperkt over de radiostations. Wie weet vergelijkbaar met Qmusic/DPG Media bij Qmusic Limburg. En dus zou het zomaar kunnen dat RTL Nederland straks gaat bieden op drie frequentiekavels; en Talpa Holding kan dan ook bieden op drie frequentiekavels.

6 stations?

Na het verwerven daarvan sluit Talpa Holding een productie-overeenkomst met RTL Nederland voor de productie van drie radiostations. Daarmee kan aldus de combinatie Talpa Holding en RTL Nederland in totaal 6 (ongeclausuleerde) radiostations bezitten en heeft de politiek het omgekeerde bewerkstelligd dan de bedoeling was. Bovendien kan de combinatie daarmee concurrenten buiten spel zetten, aangezien er nog één ongeclausuleerd kavel resteert. Mocht de 30 procent problemen geven, kan uiteraard voor de vorm het 30 procent-belang naar 25 procent worden verlaagd.

Minderheidsbelang in ander bedrijf kan ook

Een andere optie is dat er een minderheidsbelang genomen wordt in ruil voor het onderbrengen van een radiozender. Een concept dat eerder is toegepast tussen RadioCorp en Talpa Network ten behoeve van Radio 10 van 2 augustus 2013 tot oktober 2016. Het kan opnieuw gebeuren voor een van de vier radiostations die nu onder Talpa Network valt (Radio 538, Sky Radio, Radio 10 en Radio Veronica). Wie weet staat RadioCorp van Karl Habsburg, Herbert Visser en Carlo de Boer daar opnieuw open voor? Dit bedrijf ziet zijn geclausuleerde kavels sowieso verdwijnen en zal moeten opboksen bij een veiling tegen de machtige partijen. Join them if you can't beat them?

Strenge regels?

Ergo: als de wet- en regelgevers, de politici echt willen voorkomen dat dit soort loopholes gebruikt kunnen worden, zouden ze kunnen verbieden dat landelijke radiostations überhaupt belangen in andere radiostations mogen bezitten en onderlinge productie-overeenkomsten verbieden, net als landelijk merkgebruik op regionaal niveau.

Conclusie is: Met de huidige voorliggende regels zijn er opties denkbaar waarbij in theorie het om gescheiden partijen gaat, maar praktisch de nodige dwarsverbanden bestaan en de invloedsfeer van de belangrijkste radiopartij vergroot wordt met uitsluiting van anderen.

Eerst 20 december. Het gebeurt wel vaker dat vlak voor kerst of zelfs tijdens vakantieperiodes belangrijke beslissingen bekend worden ... ACM?

---

David de Jong is als journalist werkzaam bij onder meer Marketing Report.