[Column] David de Jong: Een beschouwing over de ACM-afwijzing, hoe gaat medialand verder?

En daar was ineens het bericht van RTL Group, Talpa Network én de ACM om 08:00 uur op 30 januari 2023 voor opening van de beurzen in Frankfurt en Luxemburg. Na de zaak PostNL en Sannd is deze kwestie voor de ACM misschien wel de meest rumoerige zaak geweest als het om overnames gaat.

Geen ACM-beslissing, maar toch…

De ACM heeft nog geen beslissing genomen, maar RTL Group voelde zich geroepen na ruim 1,5 jaar duidelijkheid te geven nadat het van de ACM had begrepen: het wordt niets, die vergunning wordt niet afgegeven. Het is over. Talpa Network zal niet overgenomen worden door RTL Group. Er komt geen verbreed RTL Nederland waar RTL Group 70 procent van zal bezitten en waar Talpa Network onderdeel van zal worden.

Het gaat niet door, want de kartèlwaakhond zegt: u wordt te machtig op onder meer het vlak van reclame en distributie, hoe u het ook verzonnen heeft met Mediahuis Nederland voor de advertentieverkoop en het idee om om het jaar deals voor een deel van de zenders met providers te maken.

Remedies werken niet

Eerder bleek al dat de ACM in feite de vergunningsaanvraag zou weigeren zonder passende remedies. Die remedies bedachten RTL Group en Talpa Network met het onderbrengen van advertentieverkoop bij Mediahuis Nederland. Dat er 0,0 invloed zou bestaan vanuit RTL Group, is uiteindelijk ongeloofwaardig gebleken.

Waarom dat zo is, moet later blijken, maar contentwise en onderlinge afspraken met Mediahuis Nederland maken dat daar toch nog afdoende macht uit zou bestaan die het machtsblok te groot zou maken. Het om het jaar roulerend laten afsluiten van deals voor delen van het aanbod en dan geen invloed op onderhandelingen als geheel bedrijf hebben, is niet te volgen.

Herhaling Franse geschiedenis?

In feite herhaald de geschiedenis zich op een iets andere wijze. In Frankrijk gebeurde op een iets andere wijze hetzelfde met Groupe M6 (deelneming RTL Group) die met Groupe TF1 zou fuseren, al ging het proces daar meer openbaar. Daar accepteerde de kartelwaakhond geen gescheiden Chinese muren voor de reclameverkoop en eiste de mededingingsautoriteit een verkoop van een hoofdzender. Iets dat overigens in Nederland nooit is benoemd.

RTL Nederland blijft RTL Nederland & volledig van RTL Group

RTL Nederland blijft RTL Nederland, een bedrijf dat volledig van RTL Group blijft onder controle van het Duitse Bertelsmann. En Talpa Network blijft van Talpa Holding oftewel John de Mol. Mediahuis Nederland zal geen reclames voor onder meer SBS6 en Net5 gaan verkopen.

RTL Nederland kan verder

Nu de overname van Talpa Network van de baan is, kan RTL Nederland zich concentreren op de uitbouw en eigen innovatie. Het hoeft niet meer te wachten op allerlei zaken die pas na de overname zouden spelen. De merk rebranding zoals RTL Group die ook voor RTL Nederland al had aangekondigd, kan worden uitgerold. Wie weet wordt het dan RTL Vier. Of simpelweg RTL.

En of Videoland, Videoland blijft of RTL+, wie zal het zeggen? Allemaal onderdeel van dat spel. Hoe dan ook Videoland kan verder uitbouwen en kijken of en hoe deze wellicht met contentdeals nog meer kan betekenen voor abonnees. Medio maart 2023 komen de resultaten over 2022, en het lijkt er op dat dan records zullen zijn gebroken in positieve zin.

Het standpunt van RTL Group en RTL Nederland dat er geld bespaard kon worden bij het samen laten gaan van Talpa Network en RTL Nederland, en dat dat geïnvesteerd zou worden in meer content en techniek. Dat zou deels waar kunnen zijn, maar RTL Group gaat ook voor aandeelhouderswaarde; in die zin, zou het geld dat voortkomt als synergievoordeel, deels wegvloeien buiten Nederland.

Sowieso heeft RTL Group al de nodige investeringen gedaan en aangekondigd in Nederlandse content ook zonder dat een overname van Talpa Network nodig zou zijn. De techniek en investeringen van Videoland worden bijvoorbeeld altijd genoemd in samenhang met de Duitse streamingdienst RTL+ die inmiddels crossmediaal is. Op dat vlak probeert RTL Group ook synergie te bewerkstelligen en is het niet zo dat dat alleen maar zou kunnen zoals gesteld wordt als er één grote Nederlandse partij bestaat.   

Bijzondere analyse RTL Nieuws

RTL Nieuws had de bijzondere analyse dat de woorden van Thomas Rabe zo gelezen zouden moeten worden alsof RTL Nederland alsnog met een ander bedrijf zal fuseren of zal worden verkocht. Alleen dat heeft RTL Group helemaal niet gesteld. Sterker nog, RTL Group heeft gesteld dat het zeer blij is met de resultaten en benadrukt dat RTL Nederland een belangrijk onderdeel is en blijft van RTL Group. In die zin is het bijzonder dat RTL Nieuws iets heel anders opschrijft; let wel ook RTL Nieuws is onderdeel van RTL Group. 

Overigens was die situatie in 2021 toch anders toen na de tegenvallende resultaten uit 2020, RTL Group een heroriëntatie deed voor een aantal deelnemingen en als gevolg daarvan RTL Belgium en RTL Hvratska zijn verkocht. Het lijkt er op dat die situatie nu in 2023 door RTL Group heel anders wordt gezien; te meer omdat bij de overnamevoorstellen RTL Group sowieso al de controle zou houden bij de overname van Talpa Network.

Toekomst Talpa Network?

Heel anders is de situatie voor Talpa Network. Het gegeven dat de 67-jarige John de Mol zijn bedrijf van vooral lineaire radio- en tv-zenders onder eigen controle houdt, is een lastige. Een streamingdienst ontbreekt behoudens de terugkijkdienst Kijk; veel producties zijn dan ook via Videoland (van RTL Nederland) te zien. In die zin is Talpa Network als zelfstandig bedrijf weliswaar enigszins machtig maar op lange termijn niet machtig genoeg. Zou John de Mol dan door willen gaan met het bedrijf totdat hij hoogbejaard is à la Keith Rupert Murdoch die nog steeds als hoogbejaarde de leiding heeft over Fox Corporation?

Of zoals Silvio Berlusconi die als 85-jarige nog steeds de controlerend eigenaar is van wat tegenwoordig MFEMediaForEurope (voorheen Mediaset) heet? In de  Nederlandse traditie is dat weinig waarschijnlijk, maar wel was het productiedeel alvast tot simpelweg Talpa omgedoopt met een eigen logo. Officieel heet het dat er vanuit Talpa Holding, Talpa Network en Talpa geen commentaar wordt gegeven behoudens het statement tot de ACM met het volledige besluit naar buiten zal komen.

VodafoneZiggo, DPG Media of ..?

Tuurlijk kan het zo zijn dat Talpa Network ervoor kiest lang zelfstandig door te gaan. De vraag is of John de Mol daartoe bereid is. VodafoneZiggo’s aandeelhouder Liberty Global toont aan dat van een minder goed presterend zenderbedrijf het geïntegreerd kan worden met de kabelexploitant Telenet die al betaaltelevisie en VOD heeft. En dat gecombineerd met sport en lineaire televisie. In België heet dat Play Media en Play Media was - toeval of niet -  het voormalige SBS Belgium.

Talpa Network is in feite het voormalige SBS Broadcasting. Met de mededingingsvoorwaarde zoals in België dat content non-discriminatoir ook bij anderen beschikbaar moet blijven worden gesteld, en als provider andere mediapartijen non discriminatoir moet toelaten op zijn netwerk, is zoiets in Nederland ook denkbaar in het huidige landschap waar VodafoneZiggo als provider de helft van de huishoudens bedient. Daarmee zou VodafoneZiggo een volledig crossmediale speler worden met zowel de content als distributie en deels productie van radio, televisie, VOD en internet.

DPG Media

DPG Media toont zich iets uitgesprokener. Radio en televisie zijn volgens het bedrijf onderdeel van het DNA getuige de activiteiten in België en ook de radio-activiteiten in Nederland. Het is bekend dat DPG Media eigenlijk RTL Nederland had willen overnemen, maar RTL Group zag dat niet zitten in 2021. Nu is de vraag of DPG Media alsnog geïnteresseerd is om Talpa Network over te nemen. Alhoewel het bedrijf via de krantentitels en tijdschrifttitels ook vrij actief is met video en podcasts, is het in Nederland niet actief met televisie en/of (S)VOD. Wellicht is een joint venture al dan niet met VodafoneZiggo ter overname van Talpa Network nog denkbaar. In Franstalig België is DPG Media ook met een partner in zee gegaan om RTL Belgium over te nemen.

En anderen?

Andere constructies zijn ook denkbaar maar zouden dan vooral uit kapitaalkrachtige niet-Nederlandse mediapartijen moeten bestaan. Paramount die in het Verenigd Koninkrijk actief is met Channel 5, heeft nauwelijks ambities getoond in Nederland anders dan de deelneming in SkyShowtime. Ook Warner Bros. Discovery (die nog steeds bezig is met de eigen fusie trouwens) of minder voor de hand liggende spelers als  Viaplay Group, Amazon, Mediahuis en Walt Disney Company zijn weinig waarschijnlijk als  potentiele kopers maar zouden zich in theorie kunnen melden bij Talpa Network.

Voor Talpa Network zal het komende half jaar ook de focus komen bij de aankomende frequentieverdeling voor diens radiostations Radio 10, Sky Radio, Radio Veronica en Radio 538 die enorme impact zal hebben daarop.

Telefoon opnemen

Opvallend was dat de telefoon na een gebeurtenis en aankondiging eigenlijk concreet alleen bij de ACM gelijk werd beantwoord. Het we geven geen commentaar behalve dan een direct statement was opvallend. Tuurlijk de ACM zal over mogelijk ruim een maand het officiële volledige document openbaren nadat RTL Group en Talpa Network eerst hun bedrijfsgevoelige informatie mag laten schrappen.

Dat stuk is mogelijk toch interessant, al zal dit geen directe gevolgen hebben. Interessant worden alle overwegingen en onderbouwingen die daar in zullen staan. Het eerdere besluit over de melding in januari 2022 is alvast een uitgebreid document waarin de bezwaren van toen waarop een vergunningsaanvraag volgde, zijn uiteen gezet.

Marktmacht in informatie?

Interessant is dat RTL Group zelf de keuze heeft gemaakt nog voor de ACM zelf het officiële besluit had genomen, de negatieve voorgenomen beslissing over de vergunningsaanvraag te publiceren. In feite zette RTL Group daarmee de ACM voor het blok want die moest daarmee ook zelf de zaak openbaren.

Eerder lekte al een deel van de remedievoorstellen uit waarbij de interessante situatie kwam dat criticasters in de publieke opinie lastig hun mening konden geven door een non-disclosure statement die partijen moesten tekenen om kritiek te mogen geven bij de ACM. Zo was het lastig voor partijen om zich hierover in het openbaar te uiten terwijl Mediahuis Nederland via de Telegraaf de stap voorwaarts nam om die informatie te publiceren. In die zin was dit voor ACM een unieke situatie.

En zo zal het nog lang onrustig blijven in medialand….

13-01-2022 | [Column] David  de Jong: reclameverkoop van SBS6 en Net5 naar Mediahuis, gaat dat werken voor ACM?
13-01-2022 | [Column] David de Jong over radio- en audiofenomeen Alfred Lagarde
19-12-2022 | [Column] David de Jong: Doorspoelen van reclame: speelt het überhaupt?
14-12-2022 | [Column] David de Jong: De frequentieverdeling: Talpa Network, Radio Veronica en de onduidelijkheid
14-12-2022 | [Column] David de Jong: PAST en FAST we moeten er aan wennen