[Column] David de Jong: lang wegkijken voor de kijkcijfers en nu?

In 2010 schreven Nieuwe Revu en Privé over De Wereld Draait Door als programma waar medewerkers het dictatorschap van angst meemaakten. Er gebeurde niets tot weinig.

In 2015 schreef het AD dit: Volgens enkele redacteuren zijn de dagen lang, stressvol en is de sfeer soms om te snijden. “Het is lullig als je aan een onderwerp hebt gewerkt en het wordt vervolgens afgebrand. Het is hard, maar je raakt eraan gewend”, vertelde een oud-redacteur. Lang niet iedereen is tegen de druk bestand. Het verloop onder redacteuren is dan ook groot. Een paar seizoenen terug moesten enkele oudgedienden achter de schermen ineens het veld ruimen. “We gaan vernieuwen”, klonk het. Maar waarom? Ze hebben naar eigen zeggen nog altijd geen flauw idee.

Er gebeurde niets tot weinig. Men wist ervan en deed in feite niets. Wat wel gebeurde in de loop der jaren is dat Matthijs van Nieuwkerk steeds meer mocht verdienen, ondanks de norm voor topsalarissen. Hij viel onder de uitzonderingen. Een jaar inkomen tot aan 580.000 euro werd voor hem normaal gevonden door de NPO-top en BNNVARA. Ook opvallend is dat terwijl Matthijs van Nieuwkerk oorspronkelijk drie dagen per week presenteerde en dit in september 2008 werd opgevoerd naar dagen per weer, waarmee de titel De Wereld Draait door onlosmakelijk aan hem verbonden werd.

Alles voor de kijkcijfers?

Interessant is dat waar de NPO in alle jaren gesteld heeft dat kijkcijfers niet de drijfveer zijn, hier eigenlijk het tegendeel blijkt: het succes van het programma stond voorop, niet de menselijke maat. En dat juist bij een omroep die zich als sociaal en sociaal-democratisch wil kenmerken.

Ons kent ons?

De omroepwereld is  een boeiende wereld waar mensen in de leiding doorschuiven, maar wel in hetzelfde wereldje vaak op hogere functies actief blijven. Frans Klein werd nog ten tijde van oud-voorzitter Vera Keur benoemd tot mediadirecteur bij de VARA. In januari 2014 stapte hij over naar de NPO en werd hij directeur Video bij de NPO, benoemd door Shula Rijxman (thans D66-wethouder te Amsterdam) en oud-EO-directeur Henk Hagoort, die toen de NPO Raad van Bestuur vormden.

Mark Minkman volgde Vera Keur op bij de VARA als bestuurder/directeur in 2005 en is sinds 2021 de directeur Financiën bij de NPO, benoemd door Shula Rijxman, Paul Doop en Martijn van Dam die toen de NPO Raad van Bestuur vormden.

Mark Minkman en Frans Klein

Relevant is dus om te zien dat twee van de vijf NPO-directieleden een VARA-verleden hebben en een directe verantwoordelijkheid hadden voor De Wereld Draait Door. Opvallend is dat Frans Klein veel aandacht krijgt, terwijl die verantwoordelijkheid ook in een bepaalde mate voor Mark Minkman geldt. Inmiddels heeft Frans Klein zijn functie tijdelijk neergelegd om de onafhankelijkheid van het onderzoek niet ter discussie te stellen. Mark Minkman blijft daarbij opvallend genoeg wel in functie.

Gerard Timmer

Zo zijn er meer mensen in de omroepwereld die betrokken waren in directiefuncties bij de VARA en BNNVARA en thans belangrijke functies uitoefenen. Gerard Timmer, die sinds 2008 algemeen directeur van de NOS is, verklaart bij het NTR/NOS programma Nieuwsuur van niets te hebben geweten. Hij werkt wel mee aan een aangekondigd  onderzoek.

Het is opvallend dat hij niets wist, aangezien de publicaties in Nieuwe Revu, Privé en zeker ten tijde van zijn directeurschap bij BNNVARA in 2015 in het AD hem toch niet ontgaan zouden moeten zijn. En het komt er met die verklaring ook op neer dat Robert Kievit die toen mediadireteur bij BNNVARA was, hem totaal zou hebben afgeschermd van de geluiden die er waren omtrent het programma.

Succes kent vele winnaars….

Bij succes zijn er velen die het succes willen delen. Toenmalig NPO-bestuursvoorzitter Shula Rijxman was trots op het programma en liet niet na het tijdens haar 10-jarige bestuursperiode veel te lauweren. Het programma won veel prijzen.

Afbranden

Een cultuur waar mensen worden afgebrand op hun werk en waar velen als freelancer moeten werken komt meer voor in Hilversum (en daarbuiten). Terwijl sterren goed betaald worden, kan het voorkomen dat de redactieteams op onzekere (freelance)basis allerlei zaken moeten accepteren. Het gebeurt niet alleen bij publieke omroeporganisaties, maar ook (of juist) bij de commerciële zenders. Die cultuur zou doorbroken moeten worden.

Was DWDD echt briljant?

Sommigen noemen Matthijs van Nieuwkerk maker van een briljant programma alsof het het beste interviewprogramma was op de Nederlandse televisie. Interviewers en journalisten als Jaap van Meekren, Ischa Meijer, Jeroen Pauw, Paul Witteman, Theo van Gogh, Sonja Barend en anderen worden vergeten. Matthijs van Nieuwkerk had in zijn programma’s altijd de neiging zijn eigen mening te poneren; gasten te onderbreken en zo meer. Ook was zijn programma een aaneenschakeling van een carrousel van veelal dezelfde gasten. Nu blijkt dat Matthijs van Nieuwkerk dat vaak zelf wilde. Het was een goed bekeken programma, vaak ook interessant, maar het als het beste interviewprogramma ooit betitelen gaat wat ver.

Onderzoek

NPO Bestuursvoorzitter Frederieke Leeflang en BNNVARA’s Suzanne Kunzeler kondigden aan dat er een onderzoek zal moeten komen. Terecht merkte Suzanne Kunzeler op dat dit niet onder de vlag van BNNVARA of de NPO dient te geschieden, gezien de belangenconflicten die er bestaan. Anderzijds is het laten doen van onderzoek het vooruitschuiven van de discussie.

The Voice…waar is het onderzoek?

Het onderzoek naar de situatie van The Voice of Holland (ITV Studios Netherlands en RTL Nederland) is na 9 maanden nog niet afgerond. Nergens is aangegeven wanneer dat wel het geval zal zijn.

Goed is het dat de NPO nu wel een datum noemt voor het onderzoek naar de Wereld Draait door: uiterlijk eind maart 2023 moet het afgerond zijn waarbij er ook een actieplan moet liggen met concrete stappen.

Omgaan met

De vraag komt dan ook op hoe Frederieke Leeflang en Paul Doop (de huidige Raad van Bestuur van de NPO) oordelen en omgaan met de verantwoordelijkheid die Mark Minkman en Frans Klein destijds hadden en die thans twee van de vijf directiefuncties bij de NPO invulling geven. Ondertussen heeft Suzanne Kunzeler de moed opgepakt om duidelijk namens BNNVARA excuses te maken aan de medewerkers die slachtoffer zijn geworden van De Wereld Draait Door.

Overzicht betrokkenen

Directeuren VARA
1995-april 2005 Vera Keur
april 2005 tot november 2013 Mark Minkman (sinds september 2021 directeur financien NPO)

Mediadirecteur VARA
1 januari 2004-1 januari 2014: Frans Klein (sinds1 mei 2014 Directeur Video NPO)

Voorzitters VARA
1995-1 oktober 2009 Vera Keur
oktober 2009-februari 2011 Cees Korvinus (thans advocaat)
april 2011-januari 2014 Hans Andersson (thans bestuursadviseur)
Per 2014 onderdeel BNNVARA (nog wel ledenomroep tot 2018)

voorzitters Raad van Toezicht BNNVARA
1 januari 2014-december 2021 Wanda van Kerkvoorden (advocaat)
1 januari 2022-heden Zakia Guernina (lid college bestuur Hogeschool Rotterdam)

Algemeen Directeur BNNVARA
1 mei 2014-1 april 2018: Gerard Timmer (sinds 1 mei 2018 algemeen directeur NOS)
1 februari 2018-1 juni/juli 2018 interim Marc Adriani (thans hoofdredacteur BNR Nieuwsradio)
4 juni 2018-28 september 20218 interim manager Peter Adrichem (thans betrokken bij TVBV)
1 november 2018-december 2019 Karin van Gilst (thans onbekend)
1 januari 2020-heden Lonneke van der Zee

Mediadirecteur BNNVARA (functie opgegaan in directeur content)
1 januari 2004-1 januari 2014: Frans Klein (sinds1 januari 2014 Directeur Video NPO)
1 maart 2014-1 november 2018 Robert Kievit (thans hoofdredacteur / producent Fictie sinds november 2018)

Directeur Content BNNVARA
1 november 2018-december 2021  Gert Jan Hox (met onderbrekingen)
1 juni 2020-september 2020 Robert Kievit (tijdelijk)
1 oktober 2021-15 april 2022  Robert Kievit (tijdelijk)
15 april 2022- heden Suzanne Kunzeler

Zakelijk directeur BNNVARA
1 januari 2014-30 juni 2018 Marc Adriani (van BNN afkomstig), daarna Talpa Network, 1 november 2022  hoofdredacteur BNR Nieuwsradio

De Wereld Draait Door:
uitgezonden van 10 oktober 2005 tot 27 maart 2020

Presentatoren
Matthijs van Nieuwkerk presentator 10 oktober 2005-27 maart 2020:
2005: 3 dagen per week. januari 2006-mei 2008: 4 dagen per week. per september 2008: 5 dagen per week

Francisco van Jole presentator 10 oktober 2005-december 2005 (2 dagen per week)
Claudia de Breij maandaguitzendingen januari 2006-januari 2008 (1 dag per week)
Menno Bentveld januari en februari 2008 (1 dag per week)
Joost Karhof eind februari-eind mei 2008 (1 dag per week)

Eindredacteur/hoofdredacteur:
oktober 2005-januari 2008 Ewart van der Horst (thans ondernemer PilotStudio maker talkshows RTL4 Jinek/Renze/Beau/Humberto)
februari 2008-september 2016 Dieuwke Wynia (per januari2012: hoofdredacteur)(thans consultant)
1 oktober 2016-1 juli 2019 Marco Versluis (thans directeur TV Medialane)
1 juli 2019-27 maart 2020 Cecile Koekkoek (thans chef media Volkskrant!)

Tot eind 2013 op Nederland 3
vanaf 2014 op Nederland 1, per augustus 2014: NPO1.

Uitzendtijden:
oktober 2005-mei 2006: 19:00 uur
september 2006-januari 2014: 19:30 uur
januari 2014-maart 2020: 19:00 uur

Locatie te Amsterdam:
10 oktober 2004-zomer 2010 Studio Plantage (thans Studio Artis)
vanaf zomer 2010 tot maart 2020: Westergasfabriek, Studio Westergas

www.bnnvara.nl
www.npo.nl

---

David de Jong is als journalist werkzaam bij onder meer Marketing Report.

Lees ook:

15-10-2022 | [Column] David de Jong over ACM, RTL Nederland en Talpa Network: het duurt te lang
15-10-2022 | [Column] David de Jong: dubbele moraal van overheid en industrie bij ongezonde reclame
01-10-2022 | [Column] David de Jong: Lukt het nu wel met innovatievisie mediasector?
10-09-2022 | [Column] David de Jong: Gunay Uslu slaat plank mis met adviescollege landelijke publieke omroep
06-09-2022 | [Column] David de Jong: Ander logo KRO-NCRV voorbeeld overbodigheid publieke omroepverenigingen