Staatssecretaris Gunay Uslu (D66) is met een afgezwakt voorstel gekomen omtrent de investeringsplicht in Nederlands audiovisueel product voor streamingdiensten, waarbij een flink aantal uitzonderingen is opgenomen. Nagenoeg alle Nederlandse en niet-Nederlandse mediapartijen hebben de afgelopen jaren gelobbyd en officieel gereageerd, zo blijkt na het openbaren van tot voor kort vertrouwelijk ingediende zienswijzes na een WOO-verzoek.

Het afgezwakte voorstel dat ter behandeling ligt in de Tweede Kamer, betekent dat pas bij een jaaromzet van 30 miljoen euro er geïnvesteerd moet worden. Eerder was het voorstel dat de omzet 1 miljoen euro zou zijn. Verder is het percentage dat geïnvesteerd moet worden in Nederlands cultureel audiovisueel product omlaag gebracht van 6 procent naar 4,5 procent waarbij er één percentage wordt gehanteerd, terwijl eerder nog een verlaagd tarief werd gehanteerd voor transactionele en mediadiensten met een reclamemodel.

Onder Nederlands audivisueel cultureel product wordt verstaan een documentairefilm, een documentaireserie, dramaserie of speelfilm waarbij aan minimaal twee aspecten moet worden voldaan: De hoofdpersonages drukken zijn uit in het Nederlands (of Fries) zijn, en/of het originele scenario is in het Nederlands (of Fries), het scenario is gebaseerd op Nederland (of Fries) literair werk en/of het hoofdthema houdt verband met de Nederlandse cultuur, geschiedenis, maatschappij of politiek.

De in Nederland behaalde omzet waarover gerekend wordt, bestaat uit grofweg alle vormen van reclame, abonnementen en gebruikerstransacties. Het gaat daarbij ook om diensten die geen Nederlandse registratie hebben, maar wel in Nederland actief zijn. De investeringen mogen tot 2 jaar na het boekjaar waarover gerekend wordt, gedaan worden.

Uitzonderingen

In het uiteindelijke voorstel zijn behoorlijk wat partijen uitgezonderd. Naast de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) zijn ook reguliere lineaire zenders met hun gemist diensten uitgezonderd, net als bioscopen, kabel- en telecomaanbieders (lees VodafoneZiggo, KPN en T-Mobile) alsmede aanbieders van videoplatforms (lees YouTube, Instagram/Facebook etn dergelijke).

Ontheffingen

Ook is opvallend dat er een hele reeks aan ontheffingen verkregen kan worden bij het Commissariaat voor de Media die daar ruimhartig mee is. Alhoewel de staatssecretaris schrijft dat een ontheffing niet kan worden gebaseerd op de enkele omstandigheid dat een aanbieder geen of weinig Nederlands cultureel audiovisueel aanbod produceert dan wel aanbiedt, biedt zij wel andere aanknopingspunten voor de veelal Amerikaanse aanbieders.

Zo kan de aard en omvang van de doelgroep van een mediadienst (bijvoorbeeld heel specifiek en heel beperkt) of specifieke economische omstandigheden aan de zijde van de aanbieder (zoals het geval kan zijn bij een opstartende mediadienst) daarbij een rol spelen. Ook het gebruik van innovatieve formats, zoals hybride of experimentele vormen van Nederlandse culturele audiovisuele producties, kan grond zijn voor een gedeeltelijke ontheffing. Bij zulke producties kan bijvoorbeeld de minimale vertoningsduur van een film, serie of documentaire een knelpunt zijn.

Partijen als Warner Bros Discovery voert bij zijn ontheffingsaanvragen op dat het zich specifiek richt op Amerikaanse producties die te maken hebben met de Amerikaanse cultuur, waarmee bij de lineaire zenders ontheffingen worden verkregen voor het moeten uitzenden van Europese en/of Nederlandse producties. Het Commissariaat voor de Media verleent daarop gretig ontheffingen en sanctioneert in de praktijk nooit op dit soort gronden.

Consultatie

Bij de consultatie blijken de partijen zich te verzetten tegen de maatregel. Zo schrijft (het Amerikaanse) Paramount de maatregel elitair en stelt dat het maken van (elitair) cultureel product de verantwoordelijkheid is van de NPO en stelt dat de maatregel zal leiden tot een verschraling van de pluriformiteit door het beperkte aantal kwalificerende content categorieën en spreekt van het uithollen van budget voor populaire content. Ook claimt Paramount dat het straks gedwongen wordt content te maken die niet past bij zijn doelgroepen. Paramount (Eigenaar van zenders als MTV, Comedy Central, Paramount Network en Nickelodeon) is samen met Comcast (NBCUniversal) eigenaar van SkyShowtime .

KPN en VodafoneZiggo hebben met succes weten te betogen dat zij onder een uitzondering moeten vallen met hun VOD-aanbod. Ook wisten de inbrengers met succes te betogen dat de drempel verdertigvoudigd diende te worden. Interessant is dat VodafoneZiggo het heeft over het wegstromen van geld naar het buitenland terwijl het zelf dit jaar alleen al 550 tot 650 miljoen euro als gegarandeerd dividend aan de buitenlandse eigenaren Liberty Global en Vodafone Group overmaakt.

Een interessante reactie is die van Discovery (onderdeel van Warner Bros. Discovery) ondertekend door Suzanne Teijgeler die voorheen directeur was bij het Commissariaat voor de Media. Zij betoogt dat Discovery juist ook met Nederlandse content een bijdrage levert aan het Nederlandse medialandschap. Dit terwijl zij zelf als directeur van het Commissariaat voor de Media er mede voor verantwoordelijk was dat Discovery met de redenering in de niche van typische Amerikaanse stijlseries uitzendt, ontheffingen verkreeg. Discovery spreekt in zijn reactie op het wetsvoorstel van schadelijkheid, discriminatoir, ongefundeerd en onrechtvaardig handelen door de overheid.

Verder hebben AT&T (als toenmalig eigenaar van WarnerMedia), Walt Disney Company, Amazone Prime en Netflix gereageerd waarbij ze proberen te redeneren dat ze al investeren in de Nederlandse sector en het oneerlijk vinden als ze verplicht worden in cultureel product te investeren. Ook het Nederlands Filmfonds, de NVBF, FDN en enkele individuen hebben geregeerd. Zij zijn er met succes in geslaagd de bioscopen te vrijwaren aangezien die al via het btw-convenant bijdragen aan de filmsector.

Zowel RTL Nederland (vanuit de Luxemburgse licentiehouder CLT-UFA SA) alsmede Talpa Network verzetten zich tegen de investeringsplicht. Sven Sauvé (CEO van RTL Nederland) stelt daarbij dat RTL Nederland jaarlijks vele miljoenen investeert in lokale content die er op wijst dat er geen terugverdienmogelijkheid bestaat bij Nederlands cultureel audiovisueel product.

Politiek

Inmiddels is er een eerste ronde aan schriftelijke inbreng geweest van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer. VVD, CDA en D66 zijn overwegend positief over het voorstel. Met name GroenLinks is kritisch op het voorstel die zich afvraagt waarom het percentage omlaag is gebracht en wijst op de uitzonderingen voor bijvoorbeeld KPN en VodafoneZiggo.

De PvdA vraagt zich af hoe het kan dat de omzetdrempel zo verhoogd is. GroenLinks vraagt zich af waarom de belangen van grote, winstgevende, vaak beursgenoteerde, mediadiensten op aanvraag zwaarder wegen dan die van kleine, nationale, culturele en creatieve makers en betwijfelt het nut van de ontheffingsmogelijkheden.

De verwachting is dat na beantwoording door de staatssecretaris het wetsvoorstel spoedig behandeld zal worden in de Tweede Kamer.

www.tweedekamer.nl
www.rijksoverheid.nl