[Column] David de Jong: Adviescollege NPO wil op ingewikkelde manier terug in de tijd

Het Adviescollege onder voorzitterschap van CDA’er Pieter van Geel heeft zijn ei gelegd. En als men de teksten daarvan leest, lijkt het er simpelweg op alsof men een uitgewerkte mediavisie van het CDA aan het lezen is.

U weet wel, die partij die veel zetels dreigt te verliezen bij de aankomende Kamerverkiezingen. Die partij waar mensen als Hugo de Jonge, Wopke Hoekstra en Lucille Werner de band met de kiezer hebben verloren. Ik krijg hetzelfde gevoel als ik het rapport lees. Dat gaat zo uit van de basis van omroepverenigingen alsof die uit de basis van de samenleving komen; een samenleving die anno 2023 op zuilen zou zijn gebaseerd. Dat idee.

Extra bestuurslaag

Een extra bestuurslaag boven de NPO die geacht wordt onafhankelijk te zijn. Hoe verzin je dat! Omroepverenigingen die meer macht moeten krijgen over de programmering en de NPO die meer moet programmeren op basis van de grondslagen van die omroepen. Hoe ingewikkeld wordt dit?

Dragende en redactieomroepen

Dan het idee van dragende omroepen en redactieomroepen. Ik vraag me af wie deze termen heeft verzonnen en hoe diegene daarop is gekomen. Is dit waar het publiek echt van denkt: nu gaan we volop met een landelijk publieke-omroepstelsel representatief de 21^e eeuw verder in? Je zou toch eerder een omgekeerde weg hebben verwacht. Een NPO als leidend merk; dus die de factor ter bewaking van de journalistieke publieke waardes vertegenwoordigt, die versterkt wordt en een NPO die een representatieve toezichtsraad zou krijgen en dat soort ideetjes, maar niets van dit alles.

Dubbele petten

Het Nederlandse publieke omroepstelsel is al behoorlijk ingewikkeld. Met een Autoriteit Publieke Media zou er bovendien een pettenprobleem komen, aangezien die zowel toezichthouder, beleidsmaker (bepalend welke omroepvereniging een erkenning krijgt) als financier zou moeten worden van de NPO en de omroepverenigingen.

Niet vreemd

Zo vreemd is het niet dat er jaarlijks een Mediabegroting bestaat bij het ministerie van OCW, die vanuit de Miljoenennota is ingestoken. Waar het parlement iets over te zeggen heeft vanuit de gedachte van publieke (volksvertegenwoordigende) controle.

Natuurlijk is er altijd een risico voor politieke beïnvloeding. Maar wie zegt dat zo'n Autoriteit Publieke Media niet uit oud-politici zal bestaan? Het Commissariaat voor de Media wordt thans door een oud-PvdA-prominent voorgezeten en net als het adviescollege door een prominente CDA’er werd voorgezeten. En als je goed bij de omroepinstellingen en NPO kijkt, zijn er altijd wel oud-politici of politiek gelieerde figuren te vinden in de besturen, c.q. Raden van Toezicht.

Handdoek in de ring

Gunay Uslu (D66) heeft alvast de handdoek in de ring gegooid. Zij heeft als demissionair staatssecretaris gesteld dat de inhoudelijke reactie op het rapport aan haar opvolger is. Kortom: straks zal moeten blijken of een toekomstige regering hier überhaupt nog iets mee doet. Nu het CDA naar verwachting behoorlijk kleiner wordt, is de vraag wat de VVD en de opkomende partijen NSC en BBB alsmede PvdA-GroenLinks hiervan vinden.

Nu zitten er behoorlijke CDA-elementen bij NSC en BBB, maar ik kan me niet voorstellen dat Pieter Omtzigt voor zo'n gedrocht van ingewikkelde stelsels zal zijn. Van BBB is het voor te stellen, aangezien de oud-CDA-prominent Mona Keijzer is aangetrokken die zich vaak direct schaarde achter dit soort ideetjes toen ze nog CDA'er was.

Benieuwd aldus wat er overblijft van deze voorstellen na verkiezingen, of dat het grootste deel van dit rapport in de onderste la zal verdwijnen.

VRT-model onderzoeken?

Als dit soort voorstellen mogen worden gedaan door een Adviescollege, dan ben ik eigenlijk wel benieuwd wat voor voorstellen er zouden komen als er wordt voorgesteld om een pluriforme landelijke publieke omroep middels één organisatie te vormen, zoals de VRT bij de zuiderburen doen. Hoe zou dat er in Nederland uit komen te zien met een pluriformiteit en pluraliteit alsmede onafhankelijkheid. Het is officieel nooit onderzocht. De NPO-directeur Strategie (met VRT-ervaring) en de zendermanager van NPO Klassiek komen alvast uit Vlaanderen. Wie durft?