[Column] Erwin Fisser: Degrowth? Laat de EU fabrikanten dwingen tot betere spullen

Met afstand het beste apparaat dat ik in huis heb is mijn Technivorm Moccamaster koffiezetapparaat. Na ruim een kwart eeuw werkt het ding nog alsof ik hem gisteren heb  gekocht.

De mooiste herinnering die ik aan dat ding heb is van ongeveer 15 jaar geleden. Ik zette hem aan en vrijwel meteen viel hij uit. Geen koffie dus. Paniek! Ik ben technisch niet zo heel sterk, maar mijn vader was een oude Philips-techneut. Ik belde hem op, stuurde wat foto’s via mail (dit was voor het WhatsApp-tijdperk, kindertjes) en het lukte om de Technivorm te repareren. Zelf. Zonder voorrijkosten.

Snufjes

Sinds ongeveer drie jaar ben ik ook de trotse bezitter van een Bosch-wasmachine. Zo’n ding met allerlei vrij nutteloze snufjes als automatisch kiezen van de juiste hoeveelheid wasmiddel. Precies dat snufje is een oplossing voor een probleem dat wij als gezin nooit ervaren hebben. Wij weten zelf heus wel hoeveel wasmiddel we moeten gebruiken. Maar als je het hebt, ga je het gebruiken. En drie jaar later ging dat snufje zonder welke wij voorheen een perfect gelukkig leven hadden om onverklaarbare reden kapot. Ook nadat we alle YouTube-reparatietutorials gevolgd hadden werkte het nog steeds niet en mijn vader is inmiddels overleden. Dus zat er niks anders op dan de leverancier te bellen. En dan is het eerste dat je hoort dat de garantie inmiddels is verlopen.

Degrowth

Iets anders dat kapot dreigt te gaan zonder dat er een YouTube-reparatietutorial voor is, is onze planeet. In het kort is belangrijkste reden dat we meer aan de aarde onttrekken dan dat er weer, vooral door de zon, ingestopt wordt. Op dit moment is een heel populaire theorie om hier wat aan te doen: Degrowth.

Volgens Degrowthers moeten we af van het denken dat economische groei (gemeten middels BNP) de enige weg is om welvaart te vergroten. En dat consumentisme leidt tot meer levensgeluk. We moeten ons meer bewust zijn van onze plek in de wereld als ecosysteem. Daar valt inhoudelijk niet zo veel op af te dingen. Maar omdat het zo’n theoretisch vergezicht is, dat ook nog eens afhangt van de wil en motivatie van het volk kun je vraagtekens zetten bij de praktische toepasbaarheid. Mensen zijn al nauwelijks in staat hun gedrag aan te passen voor hun eigen, persoonlijke welzijn en gezondheid. En we zijn al meer dan honderd jaar bezig om een systeem om dat volk heen te kneden waarin zij steeds verslaafder zijn geraakt aan nutteloze, goedkope spulletjes. Kortom; als je de aarde wilt redden, doe je er goed aan om je niet al teveel te richten op actie van het volk.

Garantie

Op witgoed en elektronica apparaten zit een garantietermijn van twee jaar. In de wet is wel iets geschreven over wat je als consument van een product kunt verwachten, maar fabrikanten hebben natuurlijk betere juristen dan jij. Veel succes bij het behalen van je recht. Vroeger was het helemaal geen uitzondering dat een wasmachine een kwart eeuw mee ging. Je zou zeggen dat met al die technische vooruitgang, dat een wasmachine nu makkelijk vijftig jaar moet kunnen halen. Maar het tegenovergestelde is waar. Apparaten gaan alleen maar sneller kapot en met allerlei, vrij nutteloze snufjes worden wij ervan overtuigd dat wij er met een nieuwe aanschaf op vooruitgaan. Ik kan hier als individuele consument niets aan veranderen, hoe degrowth minded ik ook zou zijn. Ik kan één keer een Moccamaster aanschaffen (garantietermijn vijf jaar. Niet héél goed, wel beter) maar daarna is mijn stem als consument uitgespeeld.

EU

Ook op Nederlandse schaal kunnen we hier niets aan doen vermoed ik. Maar op EU-schaal wel. Stel nou dat de EU een garantietermijn van 10 jaar, of doe eens ambitieus: 20 jaar, verplicht zou stellen op alle witgoed en elektronica. Nog naast een right to repair-verplichting. Dán sla je een deuk in een pak boter. Want er is geen fabrikant ter wereld die de Europese markt zal willen negeren. En de kans is levensgroot dat het economisch verstandiger is om één productielijn op te zetten met alleen maar producten die allemaal 10 jaar mee kunnen dan twee verschillende; eentje met goede producten voor de EU en eentje met rotzooi voor de rest.

Zo kunnen we onze gezamenlijke enorme economische kracht gebruiken op een manier waar de hele wereld van kan profiteren. Een dergelijke juridische maatregel op Europese schaal, gericht op de fabrikanten en niet op individuele burgers, doet veel meer voor een vermindering van het consumentisme dan welke idylle die is gebaseerd op vrijwillige actie van de massa dan ook.

Erwin Fisser is zelfstandig verhalenmaker en campagneleider.

Lees ook: